Grensoverschrijdend gedrag blijft een belangrijk thema in organisaties. Bijna wekelijks lees
je in de media over machtsmisbruik, (seksuele) intimidatie en ongewenste omgangsvormen.
Eén op de zes werknemers heeft hier weleens mee te maken gehad. Ondanks dat ‘macht’
vanuit een christelijk perspectief wordt gezien in de context van dienen, verantwoordelijkheid
en het volgen van Bijbelse principes, kan er ook in christelijke gemeenten en organisaties
sprake zijn van misbruik van macht.
Leiders en bestuurders worden in het algemeen gezien als rentmeesters van hun macht en
moeten verantwoording afleggen aan zowel God als de gemeenschap of organisatie die zij
dienen. Het welzijn van anderen heeft prioriteit. Toch gaat het soms mis: iemand ervaart op
seksueel gebied of op een andere manier grensoverschrijdend gedrag en komt daarmee
naar buiten. Dat vergt moed, want hier start een moeilijk proces vol emoties. Het kan het
extra lastig maken wanneer de mogelijke pleger(s) bekenden zijn, zoals een voorganger,
oudste, leidinggevende of zelfs een bestuur of raad van oudsten. Het eerste aanspreekpunt
is vaak een vertrouwenspersoon, en in veel gevallen leidt dit tot verzoening. Als een interne
weg tot heling tot niets leidt, kan de klachtenprocedure van SEM worden gevolgd. Maar een
klachtenprocedure roept ook belangrijke vragen op. Vragen als is zo’n procedure wel veilig?
Is het effectief? Hoe werkt het? Wat voor uitspraak volgt op een klacht en wat zijn de
gevolgen? We merken dat deze vragen ook invloed kunnen hebben op het aangaan van een
procedure.
Gelukkig biedt een duidelijke klachtenprocedure, zoals die van SEM, slachtoffers en
getuigen van grensoverschrijdend gedrag een veilige manier om hun ervaringen te melden,
dit kan naast het contact met de vertrouwenspersoon. Het kan helpen om de drempel te
verlagen om incidenten te rapporteren, vooral wanneer er angst is voor vergelding of
schaamte, of wanneer een slachtoffer keer op keer op een dichte deur stuit.
Een formele klachtenprocedure, zoals vastgelegd in de Klachtenregeling van SEM, helpt ook
om consistentie te waarborgen in de manier waarop klachten worden behandeld, waardoor
het risico op willekeurige of oneerlijke beslissingen wordt verminderd. In het reglement
worden de stappen duidelijk geformuleerd die zullen worden genomen na een melding van
een klacht, inclusief tijdlijnen, betrokken personen en de mogelijke uitkomsten. Dit helpt om
onzekerheid en angst bij klagers te verminderen en zorgt voor een gestructureerde aanpak.
Het is wel van belang dat de klacht zo duidelijk mogelijk wordt geformuleerd. Een
vertrouwenspersoon kan hierbij helpen.
Op deze manier bevordert transparantie en vertrouwen binnen een organisatie. Wanneer
slachtoffers weten dat hun klacht serieus wordt genomen en dat er een gestructureerd
proces is om het incident te onderzoeken, is er meer ruimte om het vertrouwen in de
organisatie te laten groeien. Dit kan aanmoedigen om naar voren te stappen en hun verhaal
te delen, in de wetenschap en vertrouwen dat er een eerlijke behandeling zal plaatsvinden.
Na ontvangst van een klacht volgt een onderzoek en beoordeling van de feiten. Dit omvat
vaak het verzamelen van informatie, een mondelinge behandeling met de betrokken partijen,
en het analyseren van relevante documenten of bewijsstukken. Het doel is om een objectief
beeld te krijgen van de situatie en te bepalen of de klacht gegrond is.
Een klachtenprocedure kan ook een aanzienlijke impact hebben op de beklaagde, oftewel
de persoon tegen wie de klacht is ingediend. De ervaring van beklaagde zijn kan variëren van mild ongemak tot ernstige emotionele en professionele gevolgen, dit is afhankelijk van
de aard van de beschuldigingen.
De klachtencommissie kan een klacht gegrond of ongegrond verklaren. In gevallen waarbij
sprake is van strafbare feiten of arbeidsconflicten, wordt de klager doorverwezen naar een
overheidsrechter.
Wanneer iemand in het ongelijk wordt gesteld, kan de reactie variëren. Vaak heeft men
moeite de uitkomst te accepteren en kan er sprake zijn van ontkenning, ongeloof, woede en
soms ook schuldgevoel en schaamte. Na een eerste emotionele reactie kan een uitspraak
ook leiden tot persoonlijke reflectie en aanpassing of verbetering van gedrag. Als de in het
ongelijk gestelde de uitkomst accepteert, kunnen excuses en inspanningen om het
vertrouwen te herstellen – en waar mogelijk verzoening – onderdeel zijn van de reactie.
Een goed functionerende klachtenprocedure is dus essentieel voor het effectief aanpakken
van grensoverschrijdend gedrag. Het biedt een veilige, betrouwbare en rechtvaardige
manier om klachten te behandelen, bevordert preventie en bewustwording, en zorgt voor de
nodige ondersteuning. De SEM-klachtencommissie is zich ervan bewust dat een
klachtenprocedure diepgaande gevolgen kan hebben voor zowel de klager als de beklaagd.
Het is daarom cruciaal dat de procedure eerlijk, transparant en respectvol wordt uitgevoerd,
met oog voor de rechten en het welzijn van alle betrokkenen. Een objectieve benadering
helpt om de negatieve effecten op beide partijen te beperken en draagt bij aan een
rechtvaardige en betrouwbare afhandeling van de klacht, zoals de Bijbel ons in Leviticus 19
vers 15 voorschrijft.
Namens de SEM klachtencommissie
Job Rietkerk